Kattencriteria jaarupdate 2023-2024: 'Op weg naar gezondere katten: Een onderzoek naar de mogelijkheden van klinische en genetische screening van potentiële fokkatten op aanwezigheid van schadelijke erfelijke kenmerken'

Katten zijn geweldige dieren, zowel in hun verschijning als in hun gedrag. Ondanks hun populariteit, komt het welzijn en de gezondheid van onze geliefde huiskatten bijna dagelijks in gedrang. Dit omdat schadelijke raskenmerken en erfelijke aandoeningen bij katten voorkomen, die vaak tot welzijnsproblemen leiden.

Het Expertisecentrum Genetica zet zich in om de gezondheid van katten te verbeteren en toekomstige generaties te beschermen. Het project ‘Geef elke kat een gezonde start’ richt zich op het screenen van potentiële fokkatten om erfelijke problemen te identificeren die van invloed kunnen zijn op de gezondheid van toekomstige generaties katten. Door zowel zichtbare tekenen als genetische kenmerken te onderzoeken, streeft het onderzoeksteam ernaar een gestandaardiseerde screeningsprocedure te ontwikkelen die dierenartsen in staat stelt potentiële fokdieren grondig te evalueren.

Fokken en gezondheidsproblemen bij katten

Voornamelijk katten die gebruikt worden in de fokkerij worden geconfronteerd met verschillende gezondheidsproblemen. Rassen met platte gezichten, zoals de Perzische kat en Britse korthaar, lopen vaak tegen ademhalings-, tand- en oogproblemen aan. Er worden nog steeds katten met deze onwenselijke kenmerken gefokt, ondanks hun bekende gezondheidsproblemen. Dit kan leiden tot aanzienlijk ongemak en beperkingen in hun natuurlijke gedrag, wat het welzijn van deze dieren aantast.

In de wereld van de kattenfokkerij groeit de behoefte aan goed onderbouwde richtlijnen voor gezondheid en welzijn. Om hieraan tegemoet te komen, wordt er binnen het Expertisecentrum Genetica gewerkt aan een screeningsprogramma voor gezond gefokte katten. Dit programma, uitgevoerd door de dierenarts-onderzoekers van de faculteit Diergeneeskunde, is gebaseerd op wetenschappelijk onderbouwde gezondheidscriteria. Het doel is om fokkers te ondersteunen bij het voorkomen van het doorgeven van schadelijke uiterlijke kenmerken, ernstige ziekten of gedragsafwijkingen aan nakomelingen uit gekozen fokcombinaties.

Ontwikkeling van een geavanceerd screeningssysteem voor katten

Voor het opzetten van de screening is een literatuurstudie uitgevoerd om inzicht te krijgen in symptomen en uiterlijke kenmerken die opgenomen kunnen worden in een vragenlijst en checklist als onderdeel van de screening. Daarnaast zijn er significante stappen gemaakt in het overleg met alle leden van de adviesgroep van veterinair specialisten hoe een screening van katten er in de praktijk uit zou kunnen gaan zien. Er is hier nu consensus over de opbouw van de screening tussen zowel de projectgroep als de adviesgroep.

‘Het komende jaar zal in overleg met de adviesgroep de checklist voor (potentiële) fokkatten worden vastgesteld. Deze checklist zal de kenmerken bevatten die de dierenarts tijdens de screening moet beoordelen. Daarnaast zal op basis van literatuuronderzoek een leeswijzer voor dierenartsen worden opgesteld. Deze leeswijzer biedt ondersteuning bij het uitleggen van de betekenis van de screeningsresultaten aan fokkers.

Ontwikkeling van RassenRadar

In het kader van het project is niet alleen gewerkt aan het screeningsprogramma voor fokkatten, maar ook aan de introductie van de RassenRadar voor katten. Deze tool is geimplementeerd in het diagnoseregistratiesysteem voor dierenartsen PETscan om per kattenras aan te geven welke ziekten veel voorkomen. Het hoofddoel is om dierenartsen in staat te stellen snel en nauwkeurig diagnoses te stellen, wat uiteindelijk het welzijn van katten ten goede komt. Door de integratie van de RassenRadar in PETscan wordt deze informatie voor elke dierenarts eenvoudig toegankelijk. Hierdoor krijgen ze een overzicht van veelvoorkomende ziekten bij specifieke kattenrassen.

Om de RassenRadar te ontwikkelen, zijn alle beschikbare DNA-testen voor specifieke kattenrassen grondig beoordeeld om hun betrouwbaarheid te waarborgen. Dit proces omvatte uitgebreid literatuuronderzoek om ervoor te zorgen dat de tests effectief zijn binnen de betreffende kattenrassen. Bovendien zijn alle kattenrassen die momenteel in PETscan zijn opgenomen nauwkeurig in kaart gebracht, inclusief zowel populaire rassen zoals de Britse Korthaar en de Maine Coon als minder bekende rassen zoals de Burmilla en de Tonkanees. Voor elk ras is vastgesteld welke DNA-testen gevalideerd zijn en kunnen worden gebruikt in de fokkerij, terwijl ook is onderzocht voor welke aandoeningen deze rassen een genetische aanleg hebben.

Op weg naar een gezondere toekomst voor katten

De groeiende bezorgdheid over erfelijke gezondheids- en welzijnsproblemen bij (ras)katten heeft geleid tot een toename van verantwoordelijkheid onder fokkers, die streven naar het selecteren van gezonde ouderdieren met een minimaal risico op het doorgeven van schadelijke kenmerken.

Dankzij de samenwerking tussen onderzoekers en dierenartsen streven we ernaar om de gezondheid en het welzijn van katten te verbeteren, zowel voor de huidige generatie als voor toekomstige. Met een gestandaardiseerd screeningsprogramma en de integratie van de RassenRadar in PETscan, voorzien we dierenartsen van de benodigde middelen om snel en nauwkeurig diagnoses te stellen, terwijl we fokkers ondersteunen bij het vermijden van erfelijke gezondheidsproblemen. Dit alles draagt bij aan een verantwoorde fokpraktijk en een gezondere toekomst voor onze katten.

Het onderzoeksteam wil de partners en donateurs van het project 'Geef elke kat een gezonde start' hartelijk bedanken voor de steun. Wil jij ook dat dieren zonder erfelijke ziekte geboren kunnen worden? Steun het onderzoeksthema 'Gezond Gefokt'!