Voortgangsrapportage Levershunts februari 2021

Het is al weer een tijd geleden dat wij een update konden geven over het onderzoek naar levershunts van dr. Frank van Steenbeek. Dit heeft vooral te maken met de pandemie, want corona heeft ook indirect effect op het onderzoek. Zo worden de onderzoekers  in het lab gevraagd materialen vooral te reserveren voor COVID onderzoek en diagnostiek en alleen essentieel onderzoek uit te voeren. Of iets essentieel is, hangt ook af van wie je dat vraagt natuurlijk. Vraag je een fokker of eigenaar die een hond met een levershunt heeft gehad, dan zal die waarschijnlijk zeggen dat het onderzoek naar shunts essentieel is.

Gelukkig heeft dr. Frank van Steenbeek alsnog stappen kunnen zetten in zijn onderzoek naar de oorzaak van de levershunt bij kleine rashonden. Hij kreeg het afgelopen jaar versterking in de persoon van Floor de Graaf, student Diergeneeskunde, en zij geeft hieronder een korte update van haar belangrijkste bevindingen:

We zijn verder gegaan met de zoektocht naar welke genen er niet goed functioneren in de ontwikkeling van de zieke honden. We zijn al aardig in de buurt van welke genen dit zijn.

Maar we hebben vooral ook een belangrijke nieuwe bevinding gedaan: zo blijkt dat er wellicht niet iets fout zit in de genen zelf, maar in de aansturing van deze genen. Het kan dus zijn dat de genen zelf niet veranderd zijn, maar dat er een afwijkende aansturing plaatsvindt. Je kan het vergelijken met een lamp en een schakelaar. Het gen is de lamp, en de schakelaar de aansturing. Door een mutatie in de schakelaar gaat de lamp onvoldoende, of op het verkeerde moment, aan of uit.

Een ander belangrijke nieuwe ontwikkeling is het begrijpen van hoe de shunt kan ontstaan. De grotere bloedvaten bestaan uit 2 verschillende lagen van cellen: de spieren (de buitenste laag) en het endotheel (de binnenste laag). Voorheen was het onderzoek vooral gefocust op de binnenste laag, met het idee dat alleen hier een defect zit. In het onderzoek wat ik met Frank heb mogen uitvoeren, kwam echter naar voren dat niet alleen de binnenste laag betrokken kan zijn, maar ook de buitenste spierlaag!

Om het belang hiervan goed te kunnen begrijpen, is het handig om nog eens te kijken naar wat een shunt eigenlijk is. Een shunt is namelijk een afwijkende verbinding tussen twee bloedvaten. Bij een extrahepatische shunt is deze verbinding aanwezig langs de lever heen tussen twee belangrijke afvoer vaten. Waarschijnlijk ontstaat deze verbinding door het niet goed verdwijnen (ook wel in regressie gaan) van een embryonaal bloedvat: de vene vitellina. Het bloedvat blijft open, en het bloed stroomt langs de lever heen, en wordt dus niet gezuiverd.

Uit ons onderzoek blijkt nu dat de genen die wij ontdekt hebben ook van invloed zijn op deze spierlaag, wat een belangrijk onderdeel lijkt te zijn van het ontstaan van het ziektebeeld:  De verkeerde aansturing van deze genen zorgt er mogelijkerwijs voor dat het bloedvat niet goed kan samentrekken en dus niet kan verdwijnen. Zo blijft waarschijnlijk de extrahepatische shunt bestaan.

We hebben dus wederom belangrijke stappen kunnen verrichten, en komen steeds dichterbij. Maar nog steeds is er werk nodig om het plaatje rond te krijgen. Hopelijk kunnen we ook in de toekomst op jullie steun rekenen en samen voor een wereld zonder levershunts bij onze honden zorgen. 

Floor de Graaf, student Diergeneeskunde