Gezond Gefokt

  Nederlanders zijn gek op onze huisdieren. Bijna 60% van alle huishoudens heeft er wel één, in totaal zijn er maar liefst 33 miljoen huisdieren! Honden en katten staan al jaren aan de kop van de lijst met meest populaire huisdieren. Maar ondanks hun populariteit, komt het welzijn en de gezondheid van onze geliefde huisdieren bijna dagelijks in gedrang. Erfelijke aandoeningen komen namelijk steeds vaker voor bij rashonden en -katten en leiden helaas vaak tot welzijnsproblemen.Ook dieren die zelf niet ziek zijn, kunnen erfelijke aandoeningen doorgeven aan hun nakomelingen. Het Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren wil nieuwe methodes ontwikkelen om erfelijke ziektes bij rashonden en -katten op een duurzame manier tegen te gaan. Met dit project willen de experts van de faculteit Diergeneeskunde de “PET-scan” landelijk uitrollen, zodat iedere dierenarts diagnoses kan registreren die vervolgens gebruikt kunnen worden voor wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor krijgen zij beter inzicht in welke aandoeningen bij welke rassen structureel voorkomen. Dan kunnen wij geschikte DNA-testen ontwikkelen en fokkers met een wetenschappelijk onderbouwd fokadvies ondersteunen. Kijk hier naar een demoversie van PET-scan.    Schadelijke raskenmerken én erfelijke ziekten   Als dierliefhebbers geven wij vaak de voorkeur aan een bepaald type of ras. Specifieke eigenschappen – “raskenmerken” – spreken ons aan en zien we graag terug in ons favoriete huisdier.Toch brengen veel van deze specifieke raskenmerken nadelen met zich mee: korte schedels, ingedrukte neuzen, uitpuilende ogen of vouworen zijn slechts enkele voorbeelden van raskenmerken die als aantrekkelijk kunnen worden ervaren, maar serieuze gevolgen voor de gezondheid van het welzijn van het dier kunnen hebben. Een overmatige inteelt door het fokken met steeds dezelfde (vaak verwante) ouderdieren betekent daarnaast dat erfelijke ziekten steeds vaker opleveren. Levershunts, dwerggroei, cardiomyopathie, epilepsie of afwijkende startgroei zijn slechts enkele voorbeelden hiervan. Ieder ras heeft inmiddels te maken met verschillende erfelijke ziekten. Er kan geen twijfel over bestaan: schadelijke raskenmerken en erfelijke ziekten vormen een ernstige belemmering van het welzijn van onze huisdieren.   Ongewenst gedrag in hondenpopulaties   Naast fysieke aandoeningen vormen gedragsproblemen van huisdieren (in het bijzonder honden) een ernstig probleem als het gaat om het welzijn van dieren. Onvoldoende gesocialiseerde honden vertonen vaak stress- en angstgerelateerde klachten, terwijl honden die worden aangevallen door agressieve soortgenoten ernstige welzijnsaantasting ondergaan, niet zelden met de dood tot gevolg. Ongewenst gedrag vormt dus steeds vaker een maatschappelijk probleem.   Infectieziekten en zoönosen binnen hondenpopulaties in Nederland   Infectieziekten en zoönosen (van dier op mens overdraagbare infectieziekten) zorgen steeds vaker voor een aantasting van het welzijn van honden in Nederland. Oorzaken hiervan zijn onder andere de illegale import van onvoldoende gevaccineerde pups uit Oostbloklanden en import van straathonden uit mediterrane landen. Deze honden lijden vaak aan infectieziekten die (bij aanwezigheid van de juiste vector, zoals een insect die de ziekte overbrengt) ook op mensen kunnen overgaan.    PETscan: gezondheid en welzijn van gezelschapsdieren langdurig bewaken en verbeteren   Alhoewel wij wél weten in hoeverre een bepaalde ziekte of aandoening de gezondheid of het welzijn van het individu aantast, weten wij nog onvoldoende over de ernst en omvang op Nederlandse schaal, laat staan op Europees of internationaal niveau. Deze kennis is echter hard nodig: willen we ervoor kunnen zorgen dat onze huisdieren zowel op korte als op lange termijn gezond zijn en blijven. Daarom wil het Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren het nodige inzicht creëren op (vooralsnog) landelijk niveau. Wij willen weten welke soorten aandoeningen, met welke symptomen, bij welke soorten en rassen, met welke frequentie, waar in het land voorkomen. Zodra wij deze data in beeld hebben, kunnen wij advies en/of beleid ontwikkelen, dat rechtstreeks teruggekoppeld kan worden naar dierenartsen, organisaties en autoriteiten, waardoor de nodige maatregelen getroffen kunnen worden ter bescherming van diergezondheid en –welzijn. Daarnaast kunnen we door middel van vervolgonderzoek de genetische achtergrond van erfelijke aandoeningen achterhalen en DNA-testen ontwikkelen. Ten slotte kunnen er fokadviezengegeven worden (waarbij rekening wordt gehouden met zoveel mogelijk genetische variatie) die ervoor zorgen dat erfelijke aandoeningen in de toekomst steeds minder vaak voorkomen en er steeds vaker gezonde dieren worden geboren.   Dit willen wij doen door het meetsysteem “PETscan” in Nederland te introduceren en uit te rollen.     Wat is PETscan?   Het Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren heeft onlangs het meetsysteem “PETscan” ontwikkeld. PETscan stelt eerstelijns dierenartsen in Nederland in staat  om diagnoses (vastgesteld bij huisdieren) uit hun praktijkadministratie door te zetten naar de centrale database van het Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren. Deze diagnoses worden anoniem doorgestuurd en vervolgens geanalyseerd. Binnen dit systeem is het mogelijk om (erfelijke) ziekten, rasspecifieke kenmerken en infectieziekten te registreren. Daarnaast krijgen dierenartsen ook informatie over raspredisposities (een verhoogd risico op een aandoening bij een ras) en beschikbare DNA-testen via PETscan.    Met PETscan is dus een onmisbaar instrument ontwikkeld om de diergeneeskunde in staat te stellen gezondheidsproblemen in de hele populatie van gezelschapsdieren te kwantificeren, en op basis daarvan beleid te ontwikkelen om de geconstateerde problemen te bestrijden.   Help je mee? Jouw steun is nodig om PETscan nog breder uit te rollen, zodat wij steeds meer honden en katten kunnen helpen!