Gezond Gefokt

 



Als Nederlanders zijn wij gek op onze huisdieren. We willen dat ze gezond zijn én blijven. 

Helaas komen erfelijke aandoeningen steeds vaker voor bij honden en katten en leiden regelmatig tot welzijnsproblemen.

Ook dieren die zelf niet ziek zijn, kunnen deze ziektes doorgeven aan hun nakomelingen. Het Expertisecentrum Genetica Diergeneeskunde wil nieuwe methodes ontwikkelen om erfelijke ziektes bij rashonden en -katten duurzaam tegen te gaan.

Daarom zetten wij ons in voor gezond gefokt. Want wij willen dat honden en katten zonder ernstige ziekte worden geboren.

         

Lees meer Lees minder
van totaal € 5.000.000 (16%)
Bekijk alle
  Nederlanders zijn gek op onze huisdieren. Bijna 60% van alle huishoudens heeft er wel één, in totaal zijn er maar liefst 33 miljoen huisdieren! Honden en katten staan al jaren aan de kop van de lijst met meest populaire huisdieren. Maar ondanks hun populariteit, komt het welzijn en de gezondheid van onze geliefde huisdieren bijna dagelijks in gedrang. Erfelijke aandoeningen komen namelijk steeds vaker voor bij rashonden en -katten en leiden helaas vaak tot welzijnsproblemen.Ook dieren die zelf niet ziek zijn, kunnen erfelijke aandoeningen doorgeven aan hun nakomelingen. Het Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren wil nieuwe methodes ontwikkelen om erfelijke ziektes bij rashonden en -katten op een duurzame manier tegen te gaan. Met dit project willen de experts van de faculteit Diergeneeskunde de “PET-scan” landelijk uitrollen, zodat iedere dierenarts diagnoses kan registreren die vervolgens gebruikt kunnen worden voor wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor krijgen zij beter inzicht in welke aandoeningen bij welke rassen structureel voorkomen. Dan kunnen wij geschikte DNA-testen ontwikkelen en fokkers met een wetenschappelijk onderbouwd fokadvies ondersteunen. Kijk hier naar een demoversie van PET-scan.    Schadelijke raskenmerken én erfelijke ziekten   Als dierliefhebbers geven wij vaak de voorkeur aan een bepaald type of ras. Specifieke eigenschappen – “raskenmerken” – spreken ons aan en zien we graag terug in ons favoriete huisdier.Toch brengen veel van deze specifieke raskenmerken nadelen met zich mee: korte schedels, ingedrukte neuzen, uitpuilende ogen of vouworen zijn slechts enkele voorbeelden van raskenmerken die als aantrekkelijk kunnen worden ervaren, maar serieuze gevolgen voor de gezondheid van het welzijn van het dier kunnen hebben. Een overmatige inteelt door het fokken met steeds dezelfde (vaak verwante) ouderdieren betekent daarnaast dat erfelijke ziekten steeds vaker opleveren. Levershunts, dwerggroei, cardiomyopathie, epilepsie of afwijkende startgroei zijn slechts enkele voorbeelden hiervan. Ieder ras heeft inmiddels te maken met verschillende erfelijke ziekten. Er kan geen twijfel over bestaan: schadelijke raskenmerken en erfelijke ziekten vormen een ernstige belemmering van het welzijn van onze huisdieren.   Ongewenst gedrag in hondenpopulaties   Naast fysieke aandoeningen vormen gedragsproblemen van huisdieren (in het bijzonder honden) een ernstig probleem als het gaat om het welzijn van dieren. Onvoldoende gesocialiseerde honden vertonen vaak stress- en angstgerelateerde klachten, terwijl honden die worden aangevallen door agressieve soortgenoten ernstige welzijnsaantasting ondergaan, niet zelden met de dood tot gevolg. Ongewenst gedrag vormt dus steeds vaker een maatschappelijk probleem.   Infectieziekten en zoönosen binnen hondenpopulaties in Nederland   Infectieziekten en zoönosen (van dier op mens overdraagbare infectieziekten) zorgen steeds vaker voor een aantasting van het welzijn van honden in Nederland. Oorzaken hiervan zijn onder andere de illegale import van onvoldoende gevaccineerde pups uit Oostbloklanden en import van straathonden uit mediterrane landen. Deze honden lijden vaak aan infectieziekten die (bij aanwezigheid van de juiste vector, zoals een insect die de ziekte overbrengt) ook op mensen kunnen overgaan.    PETscan: gezondheid en welzijn van gezelschapsdieren langdurig bewaken en verbeteren   Alhoewel wij wél weten in hoeverre een bepaalde ziekte of aandoening de gezondheid of het welzijn van het individu aantast, weten wij nog onvoldoende over de ernst en omvang op Nederlandse schaal, laat staan op Europees of internationaal niveau. Deze kennis is echter hard nodig: willen we ervoor kunnen zorgen dat onze huisdieren zowel op korte als op lange termijn gezond zijn en blijven. Daarom wil het Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren het nodige inzicht creëren op (vooralsnog) landelijk niveau. Wij willen weten welke soorten aandoeningen, met welke symptomen, bij welke soorten en rassen, met welke frequentie, waar in het land voorkomen. Zodra wij deze data in beeld hebben, kunnen wij advies en/of beleid ontwikkelen, dat rechtstreeks teruggekoppeld kan worden naar dierenartsen, organisaties en autoriteiten, waardoor de nodige maatregelen getroffen kunnen worden ter bescherming van diergezondheid en –welzijn. Daarnaast kunnen we door middel van vervolgonderzoek de genetische achtergrond van erfelijke aandoeningen achterhalen en DNA-testen ontwikkelen. Ten slotte kunnen er fokadviezengegeven worden (waarbij rekening wordt gehouden met zoveel mogelijk genetische variatie) die ervoor zorgen dat erfelijke aandoeningen in de toekomst steeds minder vaak voorkomen en er steeds vaker gezonde dieren worden geboren.   Dit willen wij doen door het meetsysteem “PETscan” in Nederland te introduceren en uit te rollen.     Wat is PETscan?   Het Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren heeft onlangs het meetsysteem “PETscan” ontwikkeld. PETscan stelt eerstelijns dierenartsen in Nederland in staat  om diagnoses (vastgesteld bij huisdieren) uit hun praktijkadministratie door te zetten naar de centrale database van het Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren. Deze diagnoses worden anoniem doorgestuurd en vervolgens geanalyseerd. Binnen dit systeem is het mogelijk om (erfelijke) ziekten, rasspecifieke kenmerken en infectieziekten te registreren. Daarnaast krijgen dierenartsen ook informatie over raspredisposities (een verhoogd risico op een aandoening bij een ras) en beschikbare DNA-testen via PETscan.    Met PETscan is dus een onmisbaar instrument ontwikkeld om de diergeneeskunde in staat te stellen gezondheidsproblemen in de hele populatie van gezelschapsdieren te kwantificeren, en op basis daarvan beleid te ontwikkelen om de geconstateerde problemen te bestrijden.   Help je mee? Jouw steun is nodig om PETscan nog breder uit te rollen, zodat wij steeds meer honden en katten kunnen helpen!   
Gezonde huisdieren met PETscan

Jaarupdate 2023-2024 PETscan Rassenradar: "Erfelijke Ziekten bij Rashonden en -Katten Ontdekken en Voorkomen"

26-10-2024 | 20:40

Honden en katten zijn niet alleen heel geliefde huisdieren, maar vaak ook een volwaardig gezinslid. Toch worden huisdieren en hun eigenaren steeds vaker geconfronteerd met erfelijke ziekten die hun welzijn en gezondheid kunnen aantasten. Ook dieren die niet zelf ziek zijn, kunnen de ziekten doorgeven aan hun nakomelingen. Met het PETscan RassenRadar-project zet het Expertisecentrum Genetica  van de faculteit Diergeneeskunde zich in om hier verandering in te brengen. 

 

Erfelijke Ziekten en Schadelijke Raskenmerken 


Veel honden- en kattenrassen hebben specifieke uiterlijke kenmerken zoals afwijkend gevormde schedels, vouworen, of uitpuilende ogen. Helaas kunnen deze uiterlijke kenmerken en andere erfelijke aandoeningen zoals levershunts, cardiomyopathie en epilepsie leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Deze erfelijke aandoeningen zijn vaak het gevolg van overmatige inteelt, waarbij verwante ouderdieren worden gebruikt bij het fokken. Hierdoor neemt  de kans op erfelijke ziekten toe. 

Hille Fieten, coördinator van het Expertisecentrum Genetica Diergeneeskunde benadrukt het belang van genetische diversiteit: ‘Het is cruciaal om bij het fokken van honden en katten te streven naar een zo breed mogelijke genenpool. Door te kiezen voor gezonde ouderdieren met een minimale kans op erfelijke ziekten, kunnen we de gezondheid van toekomstige generaties aanzienlijk verbeteren.’ 

Diagnose en Preventie met PETscan 

Om meer te weten te komen over hoe vaak en bij welke populaties erfelijke gezondheidsproblemen voorkomen, heeft het Expertisecentrum Genetica Diergeneeskunde PETscan ontwikkeld. PETscan biedt dierenartsen een krachtig instrument om erfelijke ziekten in verschillende honden- en kattenrassen beter te begrijpen. Door diagnoses te registreren en te analyseren, kan er een overzicht gecreëerd worden van de aandoeningen die structureel voorkomen bij specifieke rassen. Dit maakt het niet alleen mogelijk om gerichte DNA-testen te ontwikkelen, maar zorgt er ook voor dat fokkers voorzien kunnen worden van wetenschappelijk onderbouwd fokadvies. 

‘Informatie verzameld via PETscan stelt ons in staat om trends in erfelijke ziekten te identificeren en daarop in te spelen met preventieve maatregelen’, vertelt Hille Fieten. ‘Door vroegtijdige diagnose en genetische screening kunnen we fokkers adviseren over gezond fokken, wat essentieel is voor het behoud van de gezondheid en het welzijn van onze huisdieren.’ 
 

Toekomstperspectief: Implementatie en Impact 

Het project PETscan RassenRadar streeft niet alleen naar datacollectie, maar ook naar effectieve terugkoppeling van deze informatie naar dierenartsen, fokkers en beleidsmakers. Door de introductie van de RassenRadar kunnen dierenartsen snel en accuraat inzicht krijgen in de belangrijkste gezondheidsrisico's per ras, wat essentieel is voor het stellen van een juiste diagnose en het bieden van de juiste behandeling. Bovendien draagt deze kennis bij aan een verhoogde bewustwording onder fokkers over genetische diversiteit en het belang van gezonde fokpraktijken. 

‘Informatie vanuit PETscan helpt ons niet alleen bij het beter begrijpen van erfelijke ziekten, maar ook bij het onderwijzen van toekomstige dierenartsen’, merkt Fieten op. ‘Door studenten te onderwijzen over rasgebonden ziekten en genetische screening, bereiden we hen voor om bij te dragen aan verbeterde diergeneeskundige praktijken.’ 

Impact en Voortgang 

In 2023 is aanzienlijke vooruitgang geboekt met PETscan. Voor 130 hondenrassen en alle kattenrassen zijn raspredisposities in kaart gebracht. Daarbij is er per ras uitgezocht welke DNA-testen er gevalideerd zijn en dus gebruikt kunnen worden. De vernieuwde interface van PETscan maakt de integratie van de RassenRadar mogelijk, waardoor dierenartsen snel toegang hebben tot relevante informatie over rasgebonden ziekten en beschikbare DNA-testen. 

‘In onze laatste fase van onderzoek en implementatie’, vertelt Hille Fieten, ‘zijn we optimistisch over de impact van PETscan op de diergeneeskunde en de bredere gemeenschap van huisdierenliefhebbers. We verwachten dat ons werk niet alleen de gezondheid van individuele dieren zal verbeteren, maar ook de normen voor verantwoord fokken zal verhogen.’ 

Met de introductie van de PETscan RassenRadar zet het Expertisecentrum Genetica Diergeneeskunde een belangrijke stap richting een toekomst waarin gezelschapsdieren gezonder en langer leven. Door wetenschap en praktijk te verbinden, is er een waardevol instrument gecreëerd dat niet alleen bijdraagt aan individueel dierenwelzijn, maar ook aan het versterken van gezonde fokpraktijken in Nederland.  

Via deze link is een demonstratieversie van PETscan te bekijken, waarin voor het Nederlandse kooikerhondje en de dalmatiër de RassenRadar zichtbaar is.

Lees meer | Bekijk alle